Chart Types (Qrafik Növləri): Bar, Xətt, Pie, Scatterplot, Histogram
Qrafiklər, məlumatların vizual təhlili və təqdimatı üçün ən güclü alətlərdən biridir. Müxtəlif qrafik növləri, məlumatın müxtəlif aspektlərini və nümunələrini göstərmək üçün istifadə olunur. Bu yazıda, məlumat vizualizasiyasının ən populyar növlərini və onların istifadə sahələrini araşdıracağıq: Bar qrafikləri, xətt qrafikləri, pie qrafikləri, scatterplot və histogramlar.
1. Bar Qrafikləri
Bar qrafikləri, verilən məlumatları fərqli kateqoriyalar üzrə müqayisə etmək üçün ən geniş istifadə olunan qrafik növlərindən biridir. Hər bir bar, bir kateqoriyanı və ya məlumat növünü təmsil edir. Barların uzunluğu, hər bir kateqoriyanın ölçüsünü göstərir. Bu növ qrafiklər, xüsusilə müsbət və mənfi dəyişiklikləri, artım və azalmaları izləmək üçün faydalıdır.
İstifadə sahələri:
• Müxtəlif regionların satış məlumatlarının müqayisəsi.
• Müxtəlif məhsul kateqoriyalarının satış göstəriciləri.
• İnsanların müxtəlif fəaliyyətlərdə keçirdiyi vaxtın müqayisəsi.
Misal:
Bir şirkətin fərqli regionlarda əldə etdiyi satış gəlirlərinin müqayisəsi üçün bar qrafikləri istifadə edilə bilər. Hər bir regionu təmsil edən bir barın uzunluğu, həmin regiondakı satışları göstərir.
2. Xətt Qrafikləri
Xətt qrafikləri zamanla dəyişən məlumatları izləmək və trend analizi etmək üçün istifadə edilir. Bu qrafiklərdə, məlumat nöqtələri xəttlə birləşdirilir, bu da verilənlərin zaman içində necə dəyişdiyini göstərir. Xətt qrafikləri, xüsusilə uzun müddət ərzindəki dəyişiklikləri və trend analizini izləmək üçün əladır.
İstifadə sahələri:
• İqtisadi göstəricilərin zamanla dəyişməsi (məsələn, inflyasiya, işsizlik).
• Hava şəraitinin və ya temperaturun zamanla dəyişməsi.
• Bir şirkətin illik satışlarının və ya gəlirlərinin artımını izləmək.
Misal:
Bir şirkətin aylıq gəlirlərinin izlənməsi üçün xətt qrafikləri istifadə edilə bilər. Burada x oxu zamanı (aylar), y oxu isə gəlirləri göstərir. Bu qrafik, satışlardakı artım və ya azalma tendensiyalarını vizual olaraq ortaya qoyur.
3. Pie Qrafikləri
Pie qrafikləri, ümumi bir bütünü hissələrə ayırmaq üçün istifadə olunur. Bu qrafikdə, dairə ümumi məbləği, hissələr isə həmin məbləğin fərqli komponentlərini təmsil edir. Pie qrafikləri, məlumatların nisbətini göstərmək üçün çox faydalıdır.
İstifadə sahələri:
• Bir şirkətin müxtəlif məhsul kateqoriyalarının bazar payı.
• Əhali anketlərindəki nəticələrin bölüşdürülməsi (məsələn, səsvermə nəticələri).
• İstifadəçi davranışlarının təhlili.
Misal:
Bir restoranın satışlarının hansı yeməklərdən gəldiyini göstərmək üçün pie qrafikləri istifadə edilə bilər. Burada hər bir dilim, müəyyən bir yeməyin ümumi satışlardakı nisbətini təmsil edir.
4. Scatterplot
Scatterplot, iki dəyişənin bir-birinə necə bağlı olduğunu göstərmək üçün istifadə edilir. Bu qrafikdə, hər bir nöqtə, verilənlərdəki bir cüt (x, y) koordinatını təmsil edir. Scatterplot-lar, verilənlər arasında əlaqəni və ya tendensiyanı göstərmək üçün istifadə olunur.
İstifadə sahələri:
• İki dəyişənin bir-birinə olan əlaqəsini öyrənmək (məsələn, temperatur və satış arasında əlaqə).
• Xətti və qeyri-xətti əlaqələrin təhlili.
• İstisna və ya anomaliya nöqtələrinin aşkar edilməsi.
Misal:
Bir şirkətin reklam xərcləri ilə satışlar arasındakı əlaqəni təhlil etmək üçün scatterplot istifadə edilə bilər. Burada, reklam xərcləri x oxunda, satışlar isə y oxunda yerləşir.
5. Histogramlar
Histogram, verilənlərin tezlik paylanmasını göstərən qrafik növüdür. Bu qrafik, verilənlərdəki təkrarlanan dəyərləri göstərmək və onların paylanmasını analiz etmək üçün istifadə olunur. Histogramlar, verilənlərin necə paylandığını, mərkəzi meyli və dəyişkənliyi göstərmək üçün əlverişlidir.
İstifadə sahələri:
• Məlumatların normal paylanıb-paylanmadığını yoxlamaq.
• Bir iş yerində işçilərin yaşı və ya maaşları kimi məlumatların təhlili.
• Məlumatın paylanma formasını təhlil etmək (normal, qeyri-normal, simmetrik və s.).
Misal:
Bir şirkətin işçilərinin yaşlarını təhlil etmək üçün histogram istifadə edilə bilər. Burada yaş intervalına görə işçilərin sayı göstərilir, beləliklə, işçi yaşlarının paylanması asanlıqla izlənə bilər.
Nəticə
Fərqli qrafik növləri, məlumatların təhlilini asanlaşdırır və təqdimatını daha aydın və başa düşülən edir. Bar, xətt, pie, scatterplot və histogram kimi qrafiklər, müxtəlif növ məlumatların təhlili və vizualizasiyası üçün geniş istifadə olunur. Hər bir qrafik növü, müəyyən bir məlumat növü və ya analiz məqsədi üçün daha uyğun ola bilər. Məlumat analitikləri və vizualizasiya mütəxəssisləri bu qrafik növlərini doğru şəkildə seçərək məlumatları daha təsirli və anlaşılır təqdim edə bilərlər.
